De sluitertijd bepaalt hoe lang er licht op de sensor mag komen tijdens het maken van een foto. De hoeveelheid licht wordt door het diafragma gereguleerd. De sluitertijd, diafragma en ISO gevoeligheid bepalen uiteindelijk hoeveel licht er door de lens gaat, hoelang er licht op de sensor mag komen en hoe gevoelig de sensor is ingesteld. Er zijn een aantal vaste regels voor diafragma en sluitertijd in gelijke situaties. Hou je hier niet aan en experimenteer er op los!
Mechanische sluiter
De mechanische sluiter zit in de body van een camera en bestaat uit een aantal onderdelen. Twee belangrijke daarvan zijn de lamellen. Je kunt de lamellen vergelijken met kamergordijnen die voor een raam hangen.
Gordijnen openen en sluiten
Als je de kamergordijnen dicht trekt dan kan er geen licht binnenkomen in de kamer omdat ze het hele raam bedekken. De gordijnen zijn in dit voorbeeld de sluiter die de licht niet in de kamer toelaten.
Zet je de gordijnen helemaal open dan komt al het licht naar binnen en dan zal je hele kamer goed verlicht zijn omdat de gordijnen het licht niet meer blokkeren. De gordijnen zijn helemaal geopend, oftewel de sluiter is volledig geopend.
De sluitertijd is de tijd die de twee gordijnen openstaan. Stel dat je een sluitertijd van 1 seconde kiest, dan staan de gordijnen precies 1 seconde volledig open. En bij een sluitertijd van 1/1000e staan de gordijnen een duizendste van een seconde volledig open om het licht door te laten.
Nou heb ik hier het voorbeeld van kamergordijnen gebruikt maar de lamellen van de sluiter worden in het echt ook gordijnen genoemd. Het eerste gordijn is de eerste sluiter die beweegt en het tweede gordijn is degene die volgt.
De tijd die tussen het bewegen van het eerste en tweede gordijn zit, dat is de sluitertijd.
Sluitervertraging
Elke sluiter kent enige vertraging, ook wel ontspanvertraging genoemd. De vertraging is de tijd tussen het indrukken van de ontspanknop en het openen van de sluiter zodat de sensor belicht wordt.
De camera moet tussen het maken van de ontspanknop en het openen van de sluiter namelijk heel wat zaken berekenen om te zorgen dat er genoeg licht op de sensor valt.
Sluitervertraging verkorten
Een manier om de ontspanvertraging te verkorten is heel eenvoudig: druk half de ontspanknop in zodat de camera alvast het licht kan meten en daarmee de sluitertijd en het diafragma kan bepalen. Je hoeft dan alleen nog maar de ontspanknop verder in te drukken om de foto te maken. Ondertussen heeft de camera dan de eerste metingen en berekeningen al gedaan.
Bij een mechanische sluiter is de vertraging iets hoger omdat het eerste gordijn geopend moet worden zodat het licht op de sensor kan vallen. De elektronische sluiter hoeft hier niet op te wachten.
Elektronische sluiter
Verschillende fabrikanten rusten nieuwe camera’s uit met een elektronische sluiter. Deze sluiter zorgt niet voor een extra vertraging die de mechanische sluiter wel kent. Deze sluiter werkt als volgt:
De sensor registreert constant binnenkomend licht van de lens omdat er geen sluiter is die de sensor afschermd. De sluitertijd is hier de tijd waarin de sensor de informatie uitleest en combineert om er een foto van te maken. Bij een sluitertijd van 1 seconde wordt de sensor na een seconde uitgelezen en bij een sluitertijd van 1/1000e zal dit na een duizendste van een seconde gebeuren.
Voordeel
Het voordeel ten opzichte van de mechanische sluiter is dat er minder vertraging is. De tijd die nodig is om de sluiter te openen en weer te sluiten is niet aanwezig. De elektronische sluiter maakt het mogelijk om zelfs slow-motion filmpjes te maken omdat de sensor tot wel 400 keer per seconde wordt uitgelezen. De resolutie gaat bij zulke snelheden wel drastisch omlaag.
Een voorbeeld van een systeem met de elektronische sluiter is de EOS M serie van Canon en de Nikon 1 J en V serie.
Sluitertijden
Goed, je weet nu hoe de sluiter werkt en hoe ze het licht doorlaten. Tijd om verder op sluitertijden in te gaan. De meeste camera’s kennen sluitertijden van 30 seconden tot 1/4000e van een seconde.
BULB – 30s – 20s – 15s – 10s – 8s – 6s – 4s – 3s – 2s – 1.5s – 1s – 0.7 – 0.5 – 0.3 – 1/4 – 1/6 – 1/8 – 1/10 – 1/15 – 1/20 – 1/30 – 1/45 – 1/60 – 1/90 – 1/125 – 1/180 – 1/250 – 1/350 – 1/500 – 1/750 – 1/1000 – 1/1500 – 1/2000 – 1/3000 – 1/4000
Dit rijtje komt uit mijn eigen EOS 650D en deze is ingesteld op 1/2 diafragmastops. Bij de 1/3 stops zijn er nog meer sluitertijden. De sluitertijden met een S zijn in hele seconden. Duurdere camera’s uit de EOS xxD en EOS xD serie kennen ook een sluitertijd van 1/8000 seconde.
BULB
BULB is een modus op een Canon camera waarbij de sluiter open blijft staan zolang je de ontspanknop indrukt. Deze modus kun je gebruiken bij nachtfotografie in combinatie met grijsfilters om extreem lange sluitertijden te krijgen. BULB werkt alleen in de Manuele modus.
Canon beveelt het gebruik van een statief en een afstandsbediening aan bij lange sluitertijden. De maximale sluitertijd bij een opgeladen batterij is 2.5 uur!
Korte sluitertijd
Een korte sluitertijd houdt in dat de sluiter de sensor weinig tijd geeft om het licht te registreren. Korte sluitertijden kun je vooral overdag gebruiken omdat er dan veel licht beschikbaar is. Een sluitertijd van 1/250e en hoger is wat mij betreft kort omdat je hiermee bewegingsonscherpte van de camera kan voorkomen en bewegingen van mensen en dieren kunt bevriezen.
Een nog kortere sluitertijd zoals 1/1000e of hoger wordt gebruikt bij sportfotografie. Denk aan Formule 1 wagens die bewegingsloos op de foto worden gezet terwijl ze met 250 kilometer per uur voorbij komen. Dan heb je een hele korte sluitertijd nodig, anders wordt het een rood streepje op de foto..
Lange sluitertijd
Een lange sluitertijd is bijvoorbeeld een sluitertijd van een seconde of langer. Met zulke lange sluitertijden kun je bewegingen uitsmeren. Denk bijvoorbeeld aan een snelweg met allemaal rode en witte lampen die een lange sliert in het donker vormen.
Belichtingsdriehoek
De sluitertijd heeft samen met het diafragma en de ISO gevoeligheid invloed op de uiteindelijke foto. Deze drie instellingen worden ook wel belichtingsdriehoek genoemd.
Speel met de sluitertijd en het diafragma en ontdek welke invloed ze op elkaar hebben. Het beste merk je het effect als je fotografeert in de Manuele modus. Dan heb je volledig controle over de belichtingsdriehoek en op die manier leer je je camera goed kennen.